🔸پشت لایکها؛ کودکیای که به فروش میرود
پشت لایکها؛ کودکیای که به فروش میرود
کودکان کار در لباس مجلل و نقش اینفلوئنسر
این روزها کودکانی در اینستاگرام اکانت عمومی دارند که بعضی از آنها بیش از یک میلیون فالوئر دارند و هر روز مجبورند جلوی دوربین ژست بگیرند. یک میلیون فالوئر؛ یعنی یک میلیون چشم. و روشن است که در میان آنها، افراد سودجو و فرصتطلب هم حضور دارند. هر عکس، هر ویدئو و هر لایک میتواند این کودکان را در معرض خطرهای جدی و بلندمدت قرار دهد—خطرهایی که اغلب والدین یا از آنها بیخبرند، یا بهخاطر منافع مالی، شهرت یا «عادیسازی» این فضا، عامدانه بر آنها چشم میبندند.
کودکان حق دارند محیطی امن و خصوصی داشته باشند. وقتی از آنها فیلم و عکس میگیرید و در فضای عمومی منتشر میکنید، حتی اگر نیت بدی نداشته باشید، در حال نقض حقوق بنیادین کودک هستید. ژستها و رفتارهایی که کودکانه نیستند، یا محتوایی که به نظر بزرگسالان «باحال» یا «جذاب» میآید، میتواند زمینهساز سوءاستفاده آنلاین، قلدری اینترنتی، فشار روانی و آسیبهای اجتماعی عمیق شود.
این خطرها فرضی یا اغراقآمیز نیستند؛ آنقدر واقعیاند که بسیاری از کشورها ناچار شدهاند برای محافظت از کودکان در فضای دیجیتال، قانونگذاری صریح انجام دهند.
امروز در فرانسه، «کیدفلوئنسری» بهطور رسمی نوعی کار کودک محسوب میشود. والدین بدون مجوز دولتی حق تولید محتوای درآمدزا از کودک را ندارند و بخش عمده درآمد باید تا ۱۸سالگی در حسابی مسدود نگه داشته شود. در ایالات متحده، ایالتهایی مانند ایلینوی، کالیفرنیا و مینهسوتا والدین را موظف کردهاند بخشی از درآمد حاصل از محتوای کودک را در حساب امانی ذخیره کنند و حتی برای کودک «حق حذف محتوا» در بزرگسالی در نظر گرفتهاند. این قوانین دقیقاً از یک واقعیت ساده میآیند:کودک نمیتواند از خودش در برابر بهرهکشی دیجیتال محافظت کند؛ این وظیفه جامعه و قانون است.
خطرهایی که کودکانِ پرمخاطب در شبکههای اجتماعی با آن مواجهاند، شامل موارد زیر است:
سوءاستفاده و آزار آنلاین: تصاویر و ویدئوهای کودک میتواند بهراحتی توسط افراد ناشناس ذخیره، بازنشر یا در بافتهایی کاملاً ناامن استفاده شود.
آسیب روانی: کودک ممکن است یاد بگیرد که فقط زمانی ارزشمند است که دیده شود، لایک بگیرد و «اجرا» کند؛ نه زمانی که خودش است.
از بین رفتن حریم خصوصی: آنچه در کودکی منتشر میشود، پاک نمیشود؛ سالها بعد هم همراه کودک خواهد بود، بدون اینکه کنترلی بر آن داشته باشد.
فشار اجتماعی و هویت دیجیتال: کودک ممکن است خود را با یک نسخه ساختگی و نمایشی از خودش مقایسه کند و دچار اضطراب، شرم یا بحران هویت شود.
خطر بهرهکشی: شهرت دیجیتال کودک میتواند او را در معرض تهدیدهای مالی، روانی و حتی جنسی قرار دهد.
و اگر کسی بگوید: «من والد هستم، صلاح فرزندم را میدانم»، باید یادآوری کرد که حق والدین نامحدود نیست. شما مالک بدن، تصویر و ذهن کودک نیستید. کودک شما حق دارد انتخاب کند، حریم شخصی داشته باشد و کودک بماند. این حقوق، طبق کنوانسیون حقوق کودک، غیرقابل چشمپوشیاند—حتی اگر قانون داخلی کشوری هنوز از آن عقب مانده باشد.
کشورهایی که امروز قانونگذاری کردهاند، یک پیام روشن میدهند:درآمد، شهرت و تولید محتوا، هرگز بالاتر از حقوق کودک نیست.
پس پیش از آنکه بار دیگر کلیپ یا عکس کودکتان را منتشر کنید، از خود بپرسید:آیا این محتوا واقعاً به نفع اوست یا به نفع من؟آیا او اگر بزرگ شود، از این تصویر راضی خواهد بود؟آیا حق او برای رشد طبیعی، بازی، اشتباه کردن و کودک بودن حفظ شده است؟
کودک شما زندگی خودش را دارد، نه زندگی دیجیتال شما.احترام به حریم و حقوق کودک، نه لطف است و نه انتخاب شخصی؛یک مسئولیت انسانی، اخلاقی و بهطور فزایندهای، یک الزام قانونی است.
با حضور داوطلبان است که جهان هنوز امید میکشد.
در روز جهانی منع خشونت علیه زنان، ما بار دیگر صدای زنانی میشویم که در سکوتِ قانون، در سایهی بیپناهی و در دل ساختارهای تبعیضآمیز، هر روز خشونت را زیستهاند. زنانی که در جامعهای زندگی میکنند که هنوز «حقِ زیستن بدون خشونت» را برای آنان مسلم نمیداند و قوانینش، بهجای حمایت، آنان را بارها و بارها تنها گذاشته است.
