حانیه حیدرپور کیائی- عضو کمیته پژوهش مهروماه

از سال ۱۹۸۲ تا کنون به پیشنهاد دولت بریتانیا و کاستاریکا و با اقدام سازمان ملل متحد، ۲۱ سپتامبر به نام «صلح جهانی» پاس داشته می‌شود. در چنین روزی زنگ صلح در سراسر کشورهای جهان به صدا درمی‌آید و به مدت ۲۴ ساعت تمام جنگ‌ها متوقف می شوند.

مناسک روز جهانی صلح هر ساله باشکوه‌تر و خلاقانه‌تر از سال‌های قبل برگزار می‌شود در حالی که گزارش‌های بین‌المللی خبر از رشد فزاینده خشونت و ناامنی در جهان می‌دهند. آمارها در سال ۲۰۱۹، نشان می‌دهند جنگ و درگیری نظامی در جهان روند رو به کاهش داشته است (باتوجه به توقف درگیری‌ها در سوریه و اوکراین)، اما بحران‌های پساجنگ مسائل جدیدی برای جهان پدید آورده که تنها محدود به کشورهای جنگ زده نمی‌شود بلکه ناآرامی و تنش را به کشورهای دیگر نیز کشانده است. پیامد جنگ‌های پی در پی در یک دهه گذشته، تنها محدود به ویرانی، بی‌خانمانی، بیکاری و هزاران آسیب اجتماعی دیگر در کشورهای جنگ زده نبوده است. دورترین کشورها نیز که در حاشیه امن جهان به سر می‌برند امروزه با جمعیت کثیر پناه‌جویان بجای مانده از جنگ رو به رو هستند که حضور آن‌ها به ویژه در کشورهای اروپایی با تنش‌های داخلی، نزاع‌های نژادپرستانه و احساس ناامنی همراه بوده است.

در بحبوحه جنگ و ناامنی فراگیر در جهان، آنچه به دست فراموشی سپرده می‌شود، محیط زیست است. عصر حاضر با جدی‌ترین بحران‌های زیست محیطی دست به گریبان است و تمام شدن منابع زمین به معنای نابودی حیات همه مردم جهان است. امروزه هیچ بحرانی به اندازه بحران‌های زیست محیطی گونه بشر را فارغ از اینکه در کجای جهان زندگی کند تهدید نمی‌کند. وقتی از روز جهانی صلح سخن می‌گوییم نمی‌توانیم نسبت به مخاطرات زیست محیطی بی‌تفاوت باشیم زیرا در وضعیت خشکسالی‌های پیش‌رونده، کمبود آب و غذا و غیرمسکونی شدن بخش‌های بیشتری از زمین، امنیت واژ‌ه‌ای بی معنا خواهد بود. محیط زیست مسئله مشترک همه ملت هاست. از این رو سازمان ملل متحد، «اقدامات زیست محیطی» را به عنوان برنامه اصلی خود در راستای برقراری صلح جهانی در سال ۲۰۱۹ تعیین کرده است و از همه فعالان صلح و حقوق بشر خواسته است، در سال پیش رو مسئله محیط زیست را در اولویت اقدامات خود قرار دهند.

ایران سال‌هاست در همسایگی ناامن‌ترین کشورهای جهان به سر می‌برد. جنگ در افغانستان، عراق، سوریه و دیگر ناآرامی‌های منطقه برای ایران هزینه‌های سنگینی به دنبال داشته است. اعمال تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی نیز امنیت اقتصادی کشور را با مشکلات جدی رو به رو ساخته است. در وضعیت کنونی، جامعه مدنی مسئولیت خطیری در همراه کردن دولت و مردم برای کاستن از تنش‌های داخلی و خارجی دارد. جامعه مدنی است که می‌تواند صلح و امنیت را به یک مطالبه جمعی بدل کند و دولت‌ها را به دست کشیدن از قدرت‌طلبی و تنش‌پراکنی در جهان وادارد. سمن‌ها به عنوان بخشی از جامعه مدنی ایران، یکی از فعال‌ترین نیروها در راستای تحقق و ترویج صلح در فضای اجتماعی ایران بوده اند و حمایت و توان افزایی اقشار آسیب‌پذیر را ماموریت اصلی خود در راه برقراری صلح جهانی تعریف کرده اند.

مهروماه، یکی از سمن‌های فعال در این حوزه است که از سال ۱۳۹۱ فعالیت‌های صلح‌طلبانه خود را بر محور آموزش و توانمندسازی آغاز کرده است. مهر و ماه بر این باور است که صلحی پایدار خواهد بود که بر پایه فرهنگ و آموزش بنا شود. از این رو بستری را فراهم کرده است که کودکان کار بازمانده از تحصیل از فضای ناامن خیابان، به مدرسه راه پیدا کنند. همچنین با برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی، زنان خانواده را توانمند کرده است تا با اشتغال آنان، خانواده از کار کودکان بی‌نیاز شود. مهروماه با انتخاب منطقه مهاجرنشین فرحزاد، تلاش کرده است خدمات خود را بدون در نظر گرفتن مرزهای قومی و نژادی در اختیار همه ساکنان فرحزاد قرار دهد و به این واسطه در کاهش تنش‌های نژادپرستانه میان ایرانی‌ها و افغان‌ها در منطقه اثرگذار باشد. در سال گذشته پژوهشی با موضوع «راهکارهای تقویت عام‌گرایی در فرحزاد» توسط کمیته پژوهش این موسسه انجام شده است تا افق‌های بیشتری به روی فعالان در این موسسه بگشاید تا بتوانند با گسترش روحیه صلح‌طلبی و هم‌نوع‌دوستی در میان ساکنان منطقه، آنان را برای زندگی مسالمت‌آمیز و پذیرش تفاوت‌های فرهنگی یکدیگر تربیت کنند.

مهروماه بر این باور است که تنش‌زدایی از روابط و ایجاد فضای همدلانه میان ساکنان بومی و مهاجر در مناطق حاشیه نشین، لازمه اثرگذاری اقدامات حمایتی نیروهای مدنی فعال در این محلات است که هر یک برای بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی این منطقه در تلاش‌اند. از این رو یکی از فعالیت‌های محوری کمیته پژوهش مهروماه از سال گذشته تاکنون، تلاش برای شناخت بافت تاریخی و فرهنگی مناطق حاشیه شهری و تغییرات تدریجی آن در جریان سیاست‌های توسعه شهری بوده است تا عوامل اجتماعی موثر در به وجود آمدن نزاع‌ها و تنش‌ها میان ساکنان این منطقه را بشناسد و با همکاری دیگر سمن‌های فعال در منطقه، مسیری را برای رشد و آبادانی این محلات در پیش گیرند که ناظر به مسائل ساختاری کلان، باشد. در چنین شرایطی است که اقدمات حمایتی سمن‌ها در این منطقه اثرگذارتر می‌گردد و ارتقای فرهنگی و اجتماعی، را به ارمغان می‌آورد.