امروز، اول ماه می، برابر با ۱۱ اردیبهشت ماه، مصادف است با روز جهانی کارگر؛ روزی که یادآوری می‌کند برای رسیدن به حقوق اولیه نیروی کار، چه تلاش‌هایی صورت گرفته و چه جان‌هایی از دست رفته است. هرساله در این روز کارگران جهان همراه می‌شوند تا از حقوق خود دفاع کنند و یادآوری کنند هرانچه امروز به عنوان ساخته دست بشر مورد استفاده قرار می‌گیرد، ارزشی به نام کارِ کارگر را در خود جای داده است؛ ارزشی که سهم کارگر از آن ناچیز است.
امسال روز جهانی کارگر را در حالی گرامی می‌داریم که زندگی کارگران نسبت به گذشته در تنگنای بیشتری قرار دارد. بر اساس آمار سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۲۰، نزدیک به ۸.۸ درصد از ساعات کاری در جهان نسبت به سال ۲۰۱۹، از دست رفته است که معادل ۲۵۵ میلیون شغل تمام وقت است؛ این رقم تقریبا چهار برابر بیشتر از رقمی است که جهان در بحران مالی سال ۲۰۰۹ با آن روبه‌رو بود.
مطالعات گوناگون نشان می‌دهد، گروههای مختلف نیروی کار از این شرایط بحرانی به یک نسبت اثر نگرفته‌اند و زیان اشتغال برای زنان نسبت به مردان و کارگران جوان نسبت به کارگران با سابقه بیشتر بوده و مشاغل کم‌هزینه و کم‌مهارت سهم بیشتری از مشکلات اقتصادی این سال داشته‌اند.
در ایران نیز شرایط کارگران نگران‌کننده است، بر اساس آمار رسمی، شرایط بازار کار در سال ۱۳۹۹ به اندازه‌ای بحرانی بوده است که نزدیک به ۶۱۰ هزار نفر از جرگه فعالیت اقتصادی خارج شده‌اند و در بازار کار حضور ندارند. همانند آمارهای جهانی، در ایران نیز زنان آسیب بیشتری از وضعیت دیده‌اند به طوری که ۴۳۹ هزار زن در این سال شغل خود را از دست داده‌اند. هرچند آمار مربوط به کارگران غیررسمی بسیار ناقص است اما مشاهدات نشان می‌دهد خانوارهای طبقات فرودست که عموما به مشاغل غیررسمی و موقت دسترسی دارند، آسیب بیشتری از شرایط موجود دیده‌اند.
افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها نیز شرایطی را ایجاد کرده که حتی کارگران رسمی با دریافت حداقل حقوق که به نسبت شرایط بهتری از کارگران غیررسمی دارند نیز درآمدی کمتر از خط فقر داشته باشند، گرانی روزافزون مسکن و مواد غذایی به عنوان بدیهی‌ترین نیاز انسان، وضعیتی را ایجاد کرده است که حقوق کارگران کفاف جبران حداقل‌ها ر ا هم نمی‌دهد.
در این وضعیت کارگران مجبورند جان خود را در دست بگیرند و برای گذراندن روزانه زندگی، در شرایط پرخطر، فعالیت کنند. این روزها وجود کار برای کارگران به قدری غنیمت است که توجه به سلامت و حتی جان را در درجه دوم اهمیت قرار می‌دهد؛ این واقعیت را می‌توان هر روز در زندگی کارگران کولبر و سوخت‌بر مشاهده کرد؛ کارگرانی که بارها شاهد از دست رفتن جان عزیزانشان بوده‌اند اما گزینه دیگری برای گذران زندگی در اختیار ندارند.
در کنار تمامی این معضلات ما با پدیده روزافزون و تلخ کودکان کار روبه‌رو هستیم؛ کودکانی که به دلیل شرایط ویژه والدین خود، مجبور به کسب درآمد در شرایط سخت شده‌اند و این گونه روزهای کودکی آنها بر باد می‌رود. این کودکان حتی در شرایطی وخیم‌تر از یزرگسالان کار می‌کنند و نه تنها ضمانت اجرایی برای توقف کار آنها وجود ندارد بلکه نظارتی بر شیوه کار، حقوق پرداختی و امنیت محیط کار نیز صورت نمی‌گیرد در چنین شرایطی کودکان از حقوق اولیه خود مانند سلامت، امنیت و آموزش نیز محروم می‌مانند. محرومیت از این حقوق اولیه باعث می‌شود این کودکان در آینده نیز محکوم به اشتغال در مشاغل پرخطر و کم‌درآمد باشند و آینده آنها گروگان وضعیت امروزشان قرار گیرد. با این وجود نه تنها حمایت کافی برای بیرون کشیدن این کودکان از تله فقر وجود ندارد بلکه، با بازنمایی آنها به عنوان گروههای مافیایی تلاش می‌شود صورت مسئله اصلی که همان فقر خانوارهاست پاک شود.
مواجهه با مشکلات ناشی از پاندمی کرونا در یک سال گذشته، توجه بیشتر دولت‌ها در کشورهای مختلف به سیاست‌‌های حمایتی با اولویت گروههای محروم را به دنبال داشته است اما متاسفانه حمایت از کارگران و طبقات پایین اقتصادی جامعه در ایران که در گذشته نیز در تنگنای اقتصادی قرار داشتند و این روزها وضعیت معیشت‌شان بیش از پیش به خطر افتاده است در حد سخنان مسئولان باقی مانده و اقدامی عملی برای بهبود حداقلی شرایط دیده نمی‌شود.
ما در موسسه مهروماه روزجهانی کارگر را به تمام کارگرانی که شرافتمندانه در این شرایط سخت فعالیت می‌کنند تبریک می‌گوییم، از مسئولان امر مداخله بیشتر در جهت حمایت از کارگران را طلب می‌کنیم و تلاش می‌کنیم در مسیر احقاق حقوق کارگران این سرزمین گام برداریم.
