بیانیه های سال ۱۴۰۰

روز جهانی و هفته‌ی ملی کودک

 

نیم قرن از زمانی که رهبران کشورهای جهان در سال های تلخ و سخت پس از جنگ جهانی دوم بر آن شدند تا با اختصاص روزی به نام روز جهانی کودک پویشی همگانی را برای بهبود زندگی کودکان آسیب دیده از جنگ آغاز کنند می گذرد و اینک در دهه دوم از قرن تازه در خاورمیانه بلازده، ما هنوز همان دغدغه ها را داریم و جهت تحقق آن آرمان ها برای کودکان این خطه از جهان نیازمند همدلی و همت همگانی هستیم و فرارسیدن روز جهانی کودک نیکو بهانه ای است برای یادآوری آن!

موسسه توانمندسازی کودکان و زنان مهروماه در آستانه این روز نگرانی خود را از تداوم بحران های منطقه ای که بیش و پیش از همه کودکان را تحت تاثیرات مخرب خود قرار می دهد اعلام می نماید. در جای جای خاورمیانه به طور عام و به ویژه کشور همسایه مان افغانستان شاهد تداوم جنگ و ناامنی و روی کارآمدن حکومتی هستیم که کمترین عنایتی به رعایت حقوق بدیهی کودکان و زنان ندارد و در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید، دخترکان افغانستانی در وطن خویش با محرومیت از تحصیل مواجه هستند.

تداوم بحران کرونا و فشار اقتصادی در سالهای اخیر کشورمان باعث شده تا دسترسی کودکان به لوازم بهداشتی، تغذیه مناسب و تفریحات سالم به شکل چشمگیری کاهش یابد و آثار مخرب این وضعیت در رفتار نسل آتی ایران به شکل نگران کننده ای بازتاب خواهد داشت. بی توجهی مسئولین به پدیده هایی همچون افزایش محسوس کودکان کار، زباله گرد، بی خانمان، کولبران کودک و نوجوان و افزایش تعداد کودکانی که سرپرست خود را در اثر ابتلای به کرونا از دست داده اند نگرانی فعالان حوزه کودک را افزون می سازد. این در حالی است که در گفتمان دولت نوظهور هم توجهی – حتی لسانی – به مقوله حقوق کودک مشاهده نمی شود .

با این وجود امید آن می رود که با تکمیل زنجیره واکسیناسیون و رفع محدودیت های کرونایی شاهد بازگشایی مدارس باشیم بی شک این مهم برای ارتقای سطح دانش و سواد و بهداشت روانی کودکان بسیار تاثیرگذار است. اگر چه سایه شوم این ویروس و عوارض ناشی از آن از سرزمین ما در حال رخت بر بستن است اما نباید فراموش کنیم که دو ابربحران تغییرات اقلیمی و اقتصادی در اینده نزدیک مسائلی به مراتب نگران کننده تر از شیوع کرونا را فراروی جامعه ما و به خصوص کودکان قرار می دهد.

تداوم سیاست های مخرب زیست محیطی در کنار تغییرات اقلیمی، کاهش دسترسی به آب سالم در مناطق مختلف ایران در سال های پیش رو عامل مهمی در تهدید سلامت جسمی و روانی کودکان این سرزمین به شمار می رود که باید برای حل آن بدون فوت وقت اقدام عاجلی صورت گیرد.

به این چالش بزرگ اگر فقدان چشم انداز روشنی از رونق اقتصادی و مهار موج فزاینده تورم را اضافه کنیم پیچیدگی وضعیت بغرنج فراروی کودکان ایران زمین بیشتر می شود. کاهش قدرت خرید خانوار به موازات کاهش چشمگیر سرانه لوازم بهداشتی و خدمات درمانی و محصولات فرهنگی و سرگرمی ، افزایش تعارضات و چالش های والدین در نهاد خانواده و تقویت احساس ناامیدی از بهبود اوضاع در آینده همگی به روح و جسم پاک کودکان ما آسیب های جبران ناپذیری وارد می سازد.

ضرورت دارد در چنین فضایی و همزمان با گرامیداشت روز کودک بر مسئولیت سیاست گذاران امر به طور عام و دولت جدید به طور خاص بر اجرای برنامه هایی که به طور مستقیم بر بهبود سلامت جسمی و روحی کودکان ایران اثرگذار است پافشاری نماییم. بی شک با وجود تلاش های نهادهای مردمی غیردولتی فعال در حوزه کودک هنوز فاصله زیادی با نقطه حل این چالش ها و برآورده شدن نیازهای اولیه اعم از خوراک و پوشاک و مسکن برای کودکان در جای جای ایران وجود دارد و بدون حمایت و مداخله مستقیم نهادهای مسئول و سیاست گذار این مهم حاصل نخواهد شد.

امید است فرارسیدن روز جهانی کودک تلنگری برای همه ما جهت توجه جدی و انجام اقدامات موثر برای صیانت از حقوق کودکان این سرزمین چه کودکان ایرانی و چه کودکان افغانستانی که در این سرزمین به زندگی مشغولند باشد. موسسه توانمند سازی زنان و کودکان مهروماه به تحقق این مهم امیدوارست و از هیچگونه تلاشی برای گام برداشتن در این مسیر فروگذار نخواهد کرد و قدردان تلاش و مشارکت ارزنده همه حامیان خیراندیش و فعالان پرتلاش حوزه کودک در سراسر جهان و جای جای ایران زمین است. به امید روزی که جهان ما سرشار از صدای پرطنین لبخند و سیمای مهربان و پرامید کودکان باشد!

 

روز جهانی مبارزه با کار کودک

کار کودکان را متوقف کنید

۱۲ ژوئن مصادف با ۲۲ خرداد روز جهانی مبارزه با کار کودک ، بهانه ای است برای یک صدایی به منظور تحقق شعار “توقف کار کودکان”.

سازمان ملل، سال ۲۰۲۱ را سال بین المللی حذف کار کودک نام گذاری کرده است.این فرصتی خواهد بود برای کشورها به منظور تدوین برنامه های عمل و سرعت بخشیدن به مسیر پیشرفت برای حذف کار کودک تا سال ۲۰۲۵ میلادی.

به درستی یکی از معیارهای مهم ارزیابی توسعه یافتگی جوامع بشری توجه به حقوق کودکان در آن جامعه است .از این رو ” منع کار کودک” و تامین شرایط رشد و بقا و منافع عالیه کودک بایستی در برنامه های هر کشوری دیده شود.

کار کودک پدیده ای چند سببی و مولود فقر ، خشونت ، مهاجرت ، عدم رعایت حقوق کودک و …. است. بدیهی است محو کار کودک در گرو از بین بردن ریشه های علت وجودی آن است.این امر بیشتر از آن که به شعارها و نمایشهای هم دردی با کودکان نیاز داشته باشد به برنامه ها و اقدام عملیاتی برای ریشه کنی فقر و بی عدالتی که مهمترین عامل ایجاد کار کودک است ، نیاز دارد. تا زمانی که تغییر اساسی در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی صورت نگیرد تا مادامی که توزیع ثروتهای ملی و فرصتها ، عدالت محور نباشد ، کاهشی در سطح آسیب های اجتماعی نخواهد بود.

برخورداری از آموزش رایگان و با کیفیت وایجاد محیطی امن برای رشد و تغذیه مناسب ،سلامت ، بهداشت و درمان و همچنین توجه به نیازهای عاطفی و روانی حق همه کودکان ، فارغ از جنس و ملیت و قومیت و بدون نگاه تبعیض آمیز، حق همه کودکان است.

هرچند ایران از سال ۱۳۷۲ بطور مشروط به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته و ملزم به رعایت مفاد آن می باشد اما متاسفانه اراده و عزم جدی ، برای تحقق شرایط “بقا و رشد” ، “عدم تبعیض” ، “مشارکت” و “منافع عالیه کودکان” دیده نمی شود.

بررسی روندها نه فقط نشانی از کاهش تعداد کودکان کار را نشان نمی دهد بلکه متاسفانه با گسترش روزافزون فقر و کوچکتر شدن سفره خانواده ها بر تعداد آن افزوده شده و در این میان بحران ناشی از پاندمی کرونا بر اقشارآسیب دیده تاثیر بیشتری گذاشته و کودکان بیشتری را برای تامین معاش خانواده به خیابانها یا کارگاههای زیرزمینی و … روانه کرده است.

هنوز برنامه ای جدی از طرف مسئولین برای توقف این روند دیده نمی شود. متاسفانه به دلیل عدم رویکرد مناسب مسئولین دولتی نسبت به پدیده کودکان کار طرحهای شکست خورده جمع آوری کودکان کار در خیابان معطوف به آیین نامه ساماندهی ضد حقوق کودک سال ۹۴ را هر سال با آرایشی جدید پیاده می کنند و بنا به همان دید نادرست خروجی موفقی نیز در پی ندارد.

 علاوه بر تعهد و پایبندی به منع کار کودک ، انتخاب خط مشی صحیح برای مبارزه با آن نیز حائز اهمیت است.هرچند رشد اقتصادی بر کاهش کار کودک تاثیر مستقیم دارد اما اتخاذ سیاست مناسب برای محو کار کودک اهمیت بیشتری دارد.در این راستا ، “آموزش ” اولین برنامه و قطع ارتباط بین کار کودک و عقب ماندگی تحصیلی از وظایف مسئولین است که می بایستی در سیاستهای کلان به آن اهمیت داده شود که با ایجاد تسهیلات لازم به منظور دسترسی همه کودکان به آموزش رایگان وبا کیفیت میتوان به این مهم دست یافت.موضوع دوم ، حمایت اجتماعی است.سرمایه گذاری در تامین اجتماعی با کاهش سطح کار کودک همراه است.تامین اجتماعی موجب کاهش آسیبهای اجتماعی است که عدم آن سبب متوسل شدن خانواده ها به کار کودک برای گذران زندگی می شود. موضوع سوم ، باید حمایت قانون از کودکان را یادآور شد.قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که به تایید شورای نگهبان رسیده است ، حقوق کودکان و مجازات متخلفان را تعیین می کند. ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک و همچنین مقاوله نامه های ۱۸۲ و ۱۳۸ که ایران با پیوستن به آنها ملزم به رعایت مواد آن می باشد و همچنین ماده ۸۴  قانون کار ایران ، صراحتا بر منع کار کودکان بخصوص بدترین اشکال کار کودک تاکید دارد.موضوع چهارم ، ایجاد فرصت های شغلی مناسب برای امکان تامین معاش توسط والدین و حفظ خانواده است. وجود فرصت های شغلی مناسب برای جوانان ، عاملی مهم در ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل کودکان می باشد.

موسسه مهر و ماه روزجهانی لغو کار کودک را فرصتی میداند تا بار دیگر مسئولیت نهادهای دولتی را درراستای لغو کار کودک یادآور شده وخواستار اجرایی شدن هر چه سریعتر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان و هم چنین اجرای آیین نامه حمایت اجتماعی از کودکان کار مصوب سال ۹۲ وزارت رفاه می باشد ، و براین باور است که با مشارکت مردمی میتوان موثرتر احقاق حقوق کودکان را مطالبه کرد .

روز جهانی کارگر

امروز، اول ماه می، برابر با ۱۱ اردیبهشت ماه، مصادف است با روز جهانی کارگر؛ روزی که یادآوری می‌کند برای رسیدن به حقوق اولیه نیروی کار، چه تلاش‌هایی صورت گرفته و چه جان‌هایی از دست رفته است. هرساله در این روز کارگران جهان همراه می‌شوند تا از حقوق خود دفاع کنند و یادآوری کنند هرانچه امروز به عنوان ساخته دست بشر مورد استفاده قرار می‌گیرد، ارزشی به نام کارِ کارگر را در خود جای داده است؛ ارزشی که سهم کارگر از آن ناچیز است.

امسال روز جهانی کارگر را در حالی گرامی می‌داریم که زندگی کارگران نسبت به گذشته در تنگنای بیشتری قرار دارد. بر اساس آمار سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۲۰، نزدیک به ۸.۸ درصد از ساعات کاری در جهان نسبت به سال ۲۰۱۹، از دست رفته است که معادل ۲۵۵ میلیون شغل تمام وقت است؛ این رقم تقریبا چهار برابر بیشتر از رقمی است که جهان در بحران مالی سال ۲۰۰۹ با آن روبه‌رو بود.

مطالعات گوناگون نشان می‌دهد، گروه‌های مختلف نیروی کار از این شرایط بحرانی به یک نسبت اثر نگرفته‌اند و زیان اشتغال برای زنان نسبت به مردان و کارگران جوان نسبت به کارگران با سابقه بیشتر بوده و مشاغل کم‌هزینه و کم‌مهارت سهم بیشتری از مشکلات اقتصادی این سال داشته‌اند.

در ایران نیز شرایط کارگران نگران‌کننده است، بر اساس آمار رسمی، شرایط بازار کار در سال ۱۳۹۹ به اندازه‌ای بحرانی بوده است که نزدیک به ۶۱۰ هزار نفر از جرگه فعالیت اقتصادی خارج شده‌اند و در بازار کار حضور ندارند. همانند آمارهای جهانی، در ایران نیز زنان آسیب بیشتری از وضعیت دیده‌اند به طوری که ۴۳۹ هزار زن در این سال شغل خود را از دست داده‌اند. هرچند آمار مربوط به کارگران غیررسمی بسیار ناقص است اما مشاهدات نشان می‌دهد خانوارهای طبقات فرودست که عموما به مشاغل غیررسمی و موقت دسترسی دارند، آسیب بیشتری از شرایط موجود دیده‌اند.

افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها نیز شرایطی را ایجاد کرده که حتی کارگران رسمی با دریافت حداقل حقوق که به نسبت شرایط بهتری از کارگران غیررسمی دارند نیز درآمدی کمتر از خط فقر داشته باشند، گرانی روز‌افزون مسکن و مواد غذایی به عنوان بدیهی‌ترین نیاز انسان، وضعیتی را ایجاد کرده است که حقوق کارگران کفاف جبران حداقل‌ها ر ا هم نمی‌دهد.

در این وضعیت کارگران مجبورند جان خود را در دست بگیرند و برای گذراندن روزانه زندگی، در شرایط پرخطر، فعالیت کنند. این روزها وجود کار برای کارگران به قدری غنیمت است که توجه به سلامت و حتی جان را در درجه دوم اهمیت قرار می‌دهد؛ این واقعیت را می‌توان هر روز در زندگی کارگران کولبر و سوخت‌بر مشاهده کرد؛ کارگرانی که بارها شاهد از دست رفتن جان عزیزانشان بوده‌اند اما گزینه دیگری برای گذران زندگی در اختیار ندارند.

در کنار تمامی این معضلات ما با پدیده روزافزون و تلخ کودکان کار روبه‌رو هستیم؛ کودکانی که به دلیل شرایط ویژه والدین خود، مجبور به کسب درآمد در شرایط سخت شده‌اند و این گونه روزهای کودکی آنها بر باد می‌رود. این کودکان حتی در شرایطی وخیم‌تر از یزرگسالان کار می‌کنند و نه تنها ضمانت اجرایی برای توقف کار آنها وجود ندارد بلکه نظارتی بر شیوه کار، حقوق پرداختی و امنیت محیط کار نیز صورت نمی‌گیرد در چنین شرایطی کودکان از حقوق اولیه خود مانند سلامت، امنیت و آموزش نیز محروم می‌مانند. محرومیت از این حقوق اولیه باعث می‌شود این کودکان در آینده نیز محکوم به اشتغال در مشاغل پرخطر و کم‌درآمد باشند و آینده آنها گروگان وضعیت امروزشان قرار گیرد. با این وجود نه تنها حمایت کافی برای بیرون کشیدن این کودکان از تله فقر وجود ندارد بلکه، با بازنمایی آنها به عنوان گروه‌‌های مافیایی تلاش می‌شود صورت مسئله اصلی که همان فقر خانوارهاست پاک شود.

مواجهه با مشکلات ناشی از پاندمی کرونا در یک سال گذشته، توجه بیشتر دولت‌ها در کشورهای مختلف به سیاست‌‌های حمایتی با اولویت گروه‌های محروم را به دنبال داشته است اما متاسفانه حمایت از کارگران و طبقات پایین اقتصادی جامعه در ایران که در گذشته نیز در تنگنای اقتصادی قرار داشتند و این روزها وضعیت معیشت‌شان بیش از پیش به خطر افتاده است در حد سخنان مسئولان باقی مانده و اقدامی عملی برای بهبود حداقلی شرایط دیده نمی‌شود.

ما در موسسه مهروماه روزجهانی کارگر را به تمام کارگرانی که شرافتمندانه در این شرایط سخت فعالیت می‌کنند تبریک می‌گوییم، از مسئولان امر مداخله بیشتر در جهت حمایت از کارگران را طلب می‌کنیم و تلاش می‌کنیم در مسیر احقاق حقوق کارگران این سرزمین گام برداریم.